Eylül ayında İstanbul Uluslararası Doğaçlama Dans Festivali’ni ziyaret eden İsveçli koreograf Gun Lund, İstanbul dans sahnesini merak ediyor. Festivalin odak noktası, yeni veya gelişen koreografların yarattığı eserleri sunmaktı. Bu metinde, kaldığı süre boyunca yaşadıklarına dair bazı kişisel düşüncelerini paylaşıyor. Bu tam bir kapsam değildir ve geleneksel bir inceleme olarak değil, sanatçılarla bir tür diyalog olarak görülmelidir.
28 Eylül, Monologlar Müzesi'nde
Nereye gittiğimizi söylediğimizde taksi şoförü şüpheli görünüyor - "Mekan kapalı" diyor... ama sonunda isimsiz kapıyı bulduk. Performans alanı küçük ve aşırı kalabalık, meraklı bir izleyici kitlesi buluyoruz, çoğunlukla genç, atmosfer, kısmen sınırlı kaynaklar ve teknik taleplerle doğaçlama yapılmış bir yeraltı etkinliği havası veriyor. Enstalasyonların veya performans sanatının daha fazla olması, izleyiciyle buluşma, işi test etme ve deneme niyeti ve istekliliği burada önemli olan, teknik ustalık değil.
“Atlas A Study”, IIIDF Orijinal Prodüksiyon
Koreografi: Damla Durman & Esma Akın
Performans: Esma Akın
Şaşırtıcı bir şekilde, koreografisini Esma Akın'ın yaptığı ve perform ettiği “Atlas” adlı bu eserin eş koreografı, daha doğrusu dış gözü olarak IDF direktörü Damla Durman'la karşılaşıyoruz. Efsaneyle bağlantısı belirsizliğini korusa da, ince bir örtüyle örtülmüş bir banyo küveti ana nesnedir. Yavaş yavaş perdenin altından bir figür yükseliyor ve sonunda orada yerde duruyor - bir dişi Atlas! - Kaydedilen metinde “Ben Atlas'ım” tekrarlanıyor ve onun yaşadığı zorluklar anlatılıyor. Dansçı, tutarlı bir hareket sözlüğüyle, iyi uygulanmış küçük bir sahne oluşturdu. Güçlü bir görünüm sergiledi ve her şeyden önce bunu bu kalabalık ve küçük alanda yapmayı başardı. Seyirciye “mesafeyi” korudu. Etkileyiciydi, özellikle de kapıya doğru durması ve herkes odadan çıkana kadar bakışlarını kaçırmaması. Takdire şayandı.
Fotoğraf: Umut Kambak
“Subject to”
Performans: Mehdi Dakhan
Bu eser sanat ortamında deneyimleyebileceğiniz bir performans çalışmasının tüm özelliklerini taşıyordu. Vücut genellikle işin merkezidir - bu durumda, sırtı izleyiciye dönük, yavaşça hareket eden kaslı bir erkek vücudu sunulur. Birinci bölüm, parçanın nesnesi/öznesi olarak bedeni belirler. Yan odaya geçtiğinizde sanatçının sırtı hâlâ iletişimin kaynağıdır. Yerde birbirine bağlanmış altı büyük ölçekli yanan mum vardı. Sanatçı mum paketini omuzlarına yerleştirir ve onları dikkatlice yere yakın bir şekilde dengeler. Sonunda ayağa kalkıyor ve paket ters çevrilerek sıcak sıvıyı sırtına döküyor. Acı verici olmalı ama bu performans geleneğinin bir parçası. Sonunda katılaşan parafini soyup seyircilere dağıtıyor. Bu jestle ister fiziksel, ister psikolojik, ister varoluşsal bir acı olsun, hepimizin zaman zaman çektiği acıyı izleyiciyle paylaşıyor.
“Alyoshenka”
Performans: Sofia Casprini
Bu eser çok keyifliydi, bir kadın hiçbir şey görmeden mekanı araştırıyor, başı beyaz bir kağıt sepetle örtülü. Omuzlarından aşağısının insan vücudu olduğu belli olduğundan robot benzeri bir yaratığa, daha doğrusu cyborg'a benziyor. Hareketler eğitimli bir dansçının vücudunun hareketleriydi.
Zararsız ve masum bir eserdi, belki de artık tanımadığımız bir toplumda yolumuzu bulmaya çalışan hepimiz için hayatın bazen nasıl hissettirdiğinin bir imgesiydi. Seyirciye yakındı ve seyircilerden kimsenin gözden kaçıramadığı ama daha büyük bir seyirci grubu karşısında sunulamayacak heyecan verici bir yönü vardı.
“Attracted by Repulsion”
Koreografi ve Performans: Beate Rakemova & Bente Bulens
Trafik nedeniyle geç geldiğimizi söylemekten üzüntü duyuyoruz ve vardığımızda ilk kısım çoktan başlamıştı bu nedenle performansla ilgili bazı önemli girişleri kaçırmış olabiliriz. Doğrudan güzel saçlarına ve farklı uzunluk ve vücut yüksekliklerine uyum sağlamak için gerçekleştirdikleri büyüleyici çalışmalarına odaklandık.
Fotoğraf: Umut Kambak
Bu hassasiyete ulaşmak için çok çalışmış olmalılar. Bunun sonucunda bazen vücutlarını birleştiren çok güzel görüntüler ortaya çıktı. Sürekli yapılan “kafa vuruşu” ve sondaki sınır tanımayan ifadeler / coşku da güzel soyut görüntüler yaratıyor. Seyirciler arasında bir adam bu deneyim karşısında şaşkına döndü. Saç kültürel bağlamda okunmalı, bazı kültürlerde örtülmeli, gizlenmeli, bazılarında ise kısa saç evli kadının işaretidir. Bu bağlamda bu eser bir özgürlük ve kurtuluş beyanı olarak okunabilir. Herkes saçın kimliğimizin* önemli bir parçası olduğunun farkındadır. Bu, akşam için umut verici bir başlangıç.
* Alman performans sanatçısı Angie Hiesl, bir projesinde tüm akşamını saç ve kimliğin farklı yönlerine ayırmıştır.
“Kim Ki?”
Koreografi ve Performans: Ezgi Yildizkan & Gizem Seçkin
Başından itibaren bu performanstan çok etkilendim. Net bir formu ve koreografik çizgisi vardı. Onlar sadece hareketlerin koreografisini yapmakla kalmadı, aynı zamanda
koreografisi yapılmış bir alanı da deneyimledim. Dansçılar mekansal bilinçlerinin tüm potansiyelini kullandılar. Pozisyonlarıyla tüm mekanda çizgiler çizerek gerilim ve
rahatlama yarattılar. Bu, kendinizi nerede konumlandırdığınız ve diğer dansçıya göre kendinizi nasıl konumlandırdığınız anlamına gelir. Bunu hem kişilerarası ilişkiler
olarak, hem de geometrik desenler olarak okuyabilirsiniz, karar izleyiciye kalmış.
Fotoğraf: Umut Kambak
Bu çalışma, anlatı olmadan ilişkisel boyutların ötesinde bir hikayeyi anlatıyor. Sahnedeki pozisyonlarınız veya hareketlerinizle izleyicinin önündeki alanı “bölebilirsiniz”, biz insanlar bu tür modellere duyarlıyız. Sanatçılar aynı zamanda farklı bedenlerini de bilinçli bir şekilde kullandılar; biri mekandaki uzun çizgilerini genişletiyor ve kullanıyor, diğeri ise enerjisini heyecan verici bir şekilde kullanıyor. Benim için bu performans gecenin ilgi noktasıydı, belki de ben de bir profesyonel olarak şaşırdığımdan. Olacakları öngöremiyordum. "Kim?" kolaylıkla "nerede?" veya "hangi yönde?" olabilir. Keşfedilecek sorularla dolu. Kendi çalışmalarımda her zaman dansçılarıma sorular soruyorum ve onlara ilişki kurabilecekleri bir çerçeve sunuyorum. Bu işte de aynı şeyi yapıldığını düşünüyorum, oldukça iyi bir çalışma. Bu sanatçıları tekrardan, geliştirdikleri yeni işlerde görmek isterim.
“Öncesi Sessizlik”
Koreografi ve Performans: Beste Demir & Furkan Yılmaz
Başlangıç çok ilginçti, yavaş ve minimal yaklaşımlarıyla izleyicinin sabrını zorladılar ve hareket sözlüğünün yavaş yavaş gelişmesiyle dokunaklı bir çalışmaydı. Gelişmelerin bir kısmı tahmin edilebilirdi. Başını onun omzuna mı koyacak? Ne zaman? O anda dönüp onu bu garip pozisyonda bıraksaydı ne olurdu? Ama yine de bu aksiyon çok güzeldi, güzel bir çalışmaydı. Fiziksel açıdan bakıldığında eşit güçle dengeleniyor ve birbirlerini destekliyorlardı. Bir erkeğin bir kadınla daha hassas bir ilişki arayışında olduğunu gördüm ve elbette bu, erkeklerde bu tür davranışlara izin veren cinsiyet perspektifi ile yorumlanabilir. Pek çok açıdan eşitlerdi ama kadın dansçı daha fazla bağımsızlık gösterdi. Güzel bir düetti, form olarak güzel bir çalışmaydı ve özellikle başlangıç kısmı koreografi malzemelerine güvendiklerini gösteriyordu.
Fotoğraf: Umut Kambak
“İskemle”
Performans: Serhat Kural
Bir adam ve bir sandalye, bu kadar basit. Sanatçı ne yaptığını biliyordu; kendi bedenine ve hareket sözlüğüne dayanan iyi bir işçilik. Hareketler sanatçının bedenine bu kadar
iyi şekilde entegre olduğu için performans sessizce de yapılabilirdi. Hareketleri bir bakıma yorumlayıcı hale getiren dramatik müziğe gerçek bir ihtiyaç yoktu. Ancak bu
koreografın tercihidir.
Fotoğraf: Umut Kambak
“Avuçların İçinde”
Koreografi: Serhat Kural,
Dansçılar: Ceren Sezgi Çopur, Elif Aktaş, Gizem Yalman, Nazlı Deniz Mercan, Burcu Uçatenik
Son parça sandalye parçasını yansıtıyordu. Bu beşli, koreografın hareket dağarcığını beş kadına aktarmayı başardığını açıkça gösterdi. Bunlar kimdi; melezler, yarı insan, yarı kedi? Parça en küçük ayrıntısına kadar yapılandırılmış ve koreograflanmıştır, özellikle zemindeki senkronize kısımlarda harika sekanslar sunmuştur. Hızın yüksek olması seyircinin dikkatini çekiyor, dikkatlice takip etmeniz gerekiyor. Bu etkili bir tekniktir ve dansçılar notayı sıkı bir şekilde takip ederler. Dansçılar neredeyse tüm parça boyunca karakterlerini korudular. “Avuçların içinde” başlığı ironik olarak yorumlanabilir, avuçlar yumuşak ve huzurlu, pençeler keskinleştirilmiş ve izleyiciye dönüktü. Serbest bıraktığımız güçler nelerdir…
Fotoğraflar: Umut Kambak
Kaynak:
https://www.kineodergi.com/post/idf-2023-seyir-defteri
YKV Content:1531