Kimilerine göre bir İngiliz, bir anarşist, "süpersonik" kahraman, İngiliz hükümetinin başının belası, sanat eylemlerinin kimliksiz kahramanı olan Banksy, toplumsal sorunlara duyarsız kalmadan, başta İngiltere olmak üzere birçok ülkede yaptığı duvar resimleri ile ses getiren sokak sanatçısıdır.
Anahtar Kelimeler: Sanat, sokak sanatı, sokak sanatçısı, kimliksiz süper kahraman.
Sokak Sanatı ve Sokak Sanatçısı
Sokak sanatı, sokakta oluşup gelişen, büyüyen sanattır. Bu sanat illegal olmakla birlikte kültürü son 20-30 senede grafiti köklerinden başlayarak harekete dönüşmektedir.
Sokakta yapılan sanat ile birçok sanatçının amacı toplumsal sorunları birçok insana ulaşmak ve çözüm bulmak amacıyla sanatlarını sokakta duvarlara uygulayarak duyurmaya çalışmaktadır. Sokak sanatçısı; duvara sanatını yansıtırken mural, grafiti, stencil (şablon), sticker (çıkartma), sokak işaretleri, video projeksiyon, sokak enstalasyonları, heykeller ve ses yerleştirmeleri de sokak sanatının içinde yer alan tür ve teknikleri kullanır.
Banksy Kimdir?
Dünya çapında pek çok eleştirinin odak noktasında olsa da, bir sokak sanatçısı olarak sıradan işler yaparak sanat yaşamında şöhret kazanan Banksy, günümüzde artık ressam, küratör, yazar ve hatta yönetmen olarak da anılmakta ve yaptığı çalışmalar ile topluluğa seslenmektedir. Banksy, takma adı ve eserlerinde kullandığı imzasıdır. İngilizcede tam karşılığı olmayan sözcük yasaklanmak, men etmek anlamına gelmekle birlikte ban kelimesinden türetildiği muhtemel olmakla birlikte bu ad kendisine yakıştırdığı vandal sıfatının anlamı, içeriği ve eylem boyutuna fikirsel bir katkı da sunmaktadır.
Medyadaki ve takipçileri arasındaki genel popüler teorilere göre asıl adının Robin Banks olduğu iddia edilmektedir. 1974 yılında İngiltere’nin Bristol şehrinde doğmuştur ve babası bir fotokopicidir. Küçük yaşta kasaplık eğitimi almış ve bunun yanında başka birçok işte de çalışmıştır. 80’li yılların sonunda İngiltere’de duvar resimleri yapmaya başlamıştır. Sokak sanatçısı olmayı seçmesinde küçükken yaşamış olduğu travmanın etkisi var gibi gözükmektedir.
Kimliğiyle ilgili bilgiler sınırlı olmasına rağmen, Banksy günümüzde, küresel boyutta dünyanın birçok farklı ülkesinde yaptığı çarpıcı duvar resimleriyle ve interaktif işleriyle tanınmaktadır. Toplumsal ve politik yergi içeren sokak sanatına, kara mizahı grafitiyle birleştirerek ve mesaj kaygısı güden kendine özgü bir şablon grafiti tekniğiyle katılmaktadır.
Banksy’nin Eserleri
Balonlu Kız tablosu imhası (2002) ve Balonlu Kız versiyonları
Müzayedede satışa çıkarılan bu tablo, 8.000.000.-TL değerinde olup içinde kurulan kendini imha etme mekanizması ile canlı olarak resim kendini imha etmiştir. Peki sanatçı neden resim tablosuna imha etme mekanizması koymuş? Bu tartışmalı bir durum. Açık usullü satış olduğundan fiyatı mı düşürmek, yoksa yeni yaratıcılık anlamında sanat mı oluşturmak? Bu tartışmalı bir konu. Çünkü bu tablo değerinin üzerinde bir fiyata satılmıştır. Bu bakımdan tartışmalıdır. Diğer yandan müzayede sonrası tablodaki resmin imha edilip tablonun adı "Çöpteki Aşk" olarak değişmiştir. Bu durum, Picasso’nun 'yok etme dürtüsü de yaratıcı bir dürtüdür' ifadesiyle vandallığa işaret etmektedir.
Aynı resmin farklı versiyonları birçok ülkede yapılmıştır. Özellikle Suriye’de mültecilere destek amacıyla Eyfel Kulesi'ne 2014 yılında yansıtılmıştır.
Pandemi döneminde yaptığı resim (2020)
Pandemi döneminde yaptığı resimden elde edilen kazancı insanüstü çalışmalar sürdüren hemşire ve kurumlara bağışlandı. İlgili resim ve pandemi döneminde yaptığı diğer çalışmalar da görülmektedir.
Banksy, Gazze'ye de giderek duvarlarına Gazze'deki savaşı da anlatan duvar resimleri yapmıştır.
Banksy’nin sır içeren ilk 10 duvar resimleri
Valentine’s Banksy Child Soldier
Man with Flowers No Future
Rodeo Boy Seasons’ Greeting
Policeman Searching Peaceful Hearts
Rage, The Flower Throwers (2005) Balloon Girl
Kaynaklar
Banksy, (2005). Wall and Piece, The Random House Group Limited, Londra.
Güneş, Ş. (2009). Street Art, Artes Publishing, İstanbul.
Mutlu, S., (2010). “Banksy: Kentleri Sprey Boyayla Değiştiren Adam”, http://www.mimdap.org/w/?p=8396.
Özen, B., Eken, G. (2017). Sokak Sanatını Gizli Sanatçısı, Banksy, _ART-SANAT 8:, 499-519.
Selvi, Y., Koca, B. (2016). Banksy’i Anlamak, SDÜ ART-E Güzel Sanatlar Fakültesi Sanat Dergisi Kasım/Aralık’16 Cilt:9 Sayı:18 ISSN 1308-2698.
https://www.youtube.com/watch?v=36mxkE4BHoE
https://www.youtube.com/watch?v=LrfucVx_vrw
https://www.artlyst.com/features/top-10-banksy-works-art/the-flower-thrower-2003/
Mehtap Erdil
Yücel Kültür Vakfı
Gönüllü Yazar
YKV Content:1561
